پژوهشي)مطالعه موردی:پژوهشگاه صنعت نفت(

بررسي عوامل بر مؤثر انساني در مراکز پژوهشي)مطالعه موردی:پژوهشگاه صنعت نفت( روح اهلل قابضی استادیار پژوهشی پژوهشگاه صنعت نفت تهران تاریخ پذیرش: 29/2/01 تاریخ دریافت: 29/7/01 چکيده بهبود سازمانها یکی از ویژگیهای جوامع پیشرفته امروزی است. با توجه به اهمیت راهبردی در موفقیت سازمانهای پژوهشی این تحقیق با هدف بررسی عوامل مؤثر بر در پژوهشگاه صنعت نفت انجام گرفته است. جامعه آماری این تحقیق شامل کارکنان رسمی شاغل در پژوهشگاه صنعت نفت میباشد. برای جمعآوری اطالعات از روشهای مطالعات کتابخانهای مصاحبه و پرسشنامه استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد شیوههای رهبری آموزش نظام پرداخت ساختار سازمانی و گزینش و کاریابی صحیح بر در پژوهشگاه صنعت نفت تأثیر دارند. در پایان نیز به منظور ارتقای در این مرکز پژوهشی پیشنهاداتی ارائه گردیده است. واژه های کليدی: ارتقای پژوهشگاه صنعت نفت بنگاه اقتصادی مراکز پژوهشی. مقدمه کوششهای اقتصادی انسان همواره معطوف به کسب حداکثر نتیجه با کمترین امکانات بوده است. این تمایل را میتوان دستیابی به کارایی و باالتر نامید. مفهوم عمیق و گستردهای است که ابعاد متنوعی از حیات اقتصادی و اجتماعی جامعه را در بر گرفته و پیوندی محکم با آرمانهای یک جامعه در جهت نیل به رشد و توسعه پایدار اقتصادی عدالت اقتصادی عدالت اجتماعی محرومیت زدایی و رفع فقر افزایش توان و رفاه ملی کارایی و اثربخشی نظام مدیریت و سرمایه و نهایتا توانایی تعامل فعال با اقتصاد جهانی دارد به گونهای که اهتمام اصولی به هر یک از این آرمانها بدون در نظر گرفتن میس ر نخواهد بود. تحقق آرمانهای جامعه در گرو درست از منابع اعم از منابع فیزیکی و اجتماعی است. تداوم و بقای بنگاهها یا سازمانها در هر نظام اقتصادی وابسته به این است که این بنگاهها و سازمانها تا چه اندازه بتوانند ارزش افزوده ایجاد کنند. برای حصول این مهم تنها داشتن منابع کافی نیست بلکه نحوه ترکیب و استفاده ازمنابع و نهادهها اهمیت به سزایی دارد که این امر به نوبه خود در گرو طرز کار و شیوه عمل مدیران این سازمانها میباشد. مدیریت مهارتها و تخصصهای را با منابع نویسنده عهدهدار مکاتبات: روحاله قابضیghabezy@yahoo.com

دو فصلنامه نوآوری و ارزشآفرینی سال اول شماره 3 بهار و تابستان 1331 111 و تکنولوژی در هم میآمیزد تا سازمان به بهترین نحو ممکن به اهداف مطلوب و مورد نظر خود نائل شود. در قرن بیست و یکم رقابت در صحنه جهانی ابعاد تازهای یافته و تالش برای بهبود پایه اصلی این رقابت را تشکیل میدهد. بررسی عملکرد کشورهایی که در سالهای اخیر رشد چشمگیر داشتهاند حکایت از آن دارد که اکثر این کشورها این رشد را عمدتا از طریق افزایش به دست آوردهاند. انسان به عنوان عنصر اصلی هم میتواند توسعه را به ارمغان بیاورد و هم میتواند به عنوان مانع بزرگ توسعه عمل کند. )مجدنیا ۸۸۱۱ (بنابراین انسان توسعه یافته جامعه توسعه یافته را به ارمغان میآورد. بسیاری از پژوهشگران و کارشناسان مدیریت و اعتقاد دارند که دستیابی یک کشور به سطح باالیی از منوط به داشتن سازمانها و بنگاههایی است که به اندازه کافی توانایی رقابتپذیری سودآوری مناسب و ایجاد ارزش افزوده باال داشته باشند. برای ایجاد چنین سازمانهایی وجود انسانهای بهرهور ضروری است. امروزه به عنوان یک فرایند پیوسته قدرت و توان الزم برای حل بسیاری از مشکالت را فراهم آورده و نارساییهای موجود در کشور مانند سوددهی پایین افزایش ضایعات ناتوانی در رقابت عدم استفاده حداکثری از ظرفیت تولیدی و به طور کلی عدم درك صحیح از یک سیستم را مورد مطالعه قرار میدهد )روغنی زنجانی 47 (. دولتها و شرکتها سعی میکنند با به کارگیری فنون و روشهای مناسب هر چه بیشتر خود را به این شاخصها نزدیک کنند. تالش برای افزایش و توسعه دانش مدیریت در جهان امروز به عنوان یک ضرورت مطرح است تا حدی که میتوان گفت تالش برای افزایش جدیترین مبارزهای است که مدیریت در آستانه قرن بیست و یکم با آن روبرو است. در کشور ما به دالیل مختلف از جمله سیاستهای نادرست اقتصادی و فقدان نگرش درست به این موضوع در جامعه مورد غفلت واقع گردیده است و علیرغم برخی اقدامهای انجام شده مانند تشکیل سازمان ملی متأسفانه شاخصهای وضعیت مطلوبی را نشان نمیدهد و تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله زیادی باقی مانده است )شاه آبادی و همکاران.)0931 در کشور ما تالش برای بهبود و ارتقای از یک انتخاب فراتر رفته و عمال به یک ضرورت تبدیل شده است. با درك این واقعیت بود که در برنامه دوم توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور به طور مستقیم در قالب تبصره 93 مسئله افزایش برنامهریزان اقتصادی مورد توجه خاص سیاست گذاران و قرار گرفته است و به دستگاههای دولتی اجازه داده شد بخشی از اعتبارات جاری خود را به امر بهبود چهارم توسعه اختصاص پیشبینی دهند شده )میبدی بود در برنامه 43(. که ارزیابی عملکرد دستگاههای اجرایی براساس شاخصهای آنها انجام شود. طی برنامه چهارم توسعه نیز نرخ رشد 8 درصد پیش بینی شده بود که 2/3 درصد آن باید ازطریق به طول در میآمد اما دست برنامه چهارم توسعه شاخص کل عوامل تولید به طور متوسط ساالنه 1/0 درصد کاهش یافته است. سرمایه در سالهای برنامه به طور متوسط ساالنه 0/9 درصد کاهش یافته است. به عبارت دیگر طی سالهای برنامه چهارم توسعه نقشی در رشد اقتصادی کشور نداشته است )برنامه 0983(. متأسفانه در این رابطه یک حرکت منسجم و هدفمند از سوی دستگاههای دولتی طراحی و عملی نشده است ( تدبیر 078( به طوری که کشور ما در مقایسه با کشورهای عضو سازمان آسیایی در فاصله سالهای 0331 2118 رتبه سیزدهم را بین بیست کشورها تا کسب نموده است. در پایان برنامه پنجم توسعه متوسط شاخص نیروی کار باید به 9/3 درصد برسد بر این اساس تمام دستگاههای اجرایی موظف شدهاند بهطور مستمر تغییرات و اثر آن بر رشد اقتصادی مربوط به بخش خود را منتشر کرده و سیاستها و متغیرهای اثرگذار بر رشد را شناسایی کنند)رضایان 0931(. با عنایت به آن چه مطرح شد و تحقیق بر میآید مؤثر بر همانطور که از موضوع هدف از انجام تحقیق حاضر بررسی عوامل در پژوهشگاه صنعت نفت میباشد تا بدین وسیله ضمن شناسایی عوامل مذکور

113 بررسی عوامل مؤثر بر بهره وری سر مایه های در مراکز پژوهشی تأثیر این عوامل بر در این مرکز پژوهشی را مورد بررسی قرار داده و راهکارهایی برای بهبود آن ارائه نماید. مباني نظری پژوهش امروزه و نقش مهم آن در جهت پیشرفت و نیل کشورهای جهان به مقاصد اقتصادی و سیاسی و اجتماعی به خوبی روشن گردیده است و دولتها و شرکتها سعی میکنند با به کارگیری فنون و روشهای مناسب هر چه بیشتر خود را به این شاخصهها نزدیک کنند. رسالت مدیریت و هدف اصلی مدیران هر سازمان استفاده مؤثر و بهینه از منابع و امکانات گوناگون چون نیروی کار سرمایه مواد انرژی و اطالعات است. در این بین استفاده بهینه از از اهمیت خاصی برخوردار است. انسان به عنوان یک عامل تولید کاال و خدمات از یک سو به طور مستقیم در تولید شرکت میکند و از طرف دیگر به عنوان یک عامل ذی شعور و هماهنگ کننده سایر عوامل تولید شناخته شده است لذا جایگاه ویژهای در بین سایر عوامل تولید دارد. لذا بررسی عوامل مؤثر بر آن از اهمیت قابل مالحظهای برخوردار است. براساس تئوری سرمایه مانند سایر عوامل همگام با تغییرات فناوری و عوامل تولید از طریق خالقیت و تقلید بر تولید تأثیر میگذارد (کاورس 0227(. اهمیت در ارتقاء و رشد یکی از مهمترین موضوعاتی است که مورد توجه صاحبنظران علم مدیریت قرارگرفته است. بر همین اساس دهه پایانی قرن بیستم را عصر توانمندسازی نامیده اند)حسن آبادی 0921(. حال اگر این انسان با انگیزه و توانمند بهرهور باشد میتواند سایر منابع را به نحو احسن و مطلوب به کار گیرد و انواع را محقق سازد و نهایتا سازمان را بهرهور کند و گرنه رکود و عقب ماندگی ارمغان منفعل و بیانگیزه است. اما اینکه چگونه بهرهور میشود و یا وی افزایش می یابد سوالی است که پاسخ آن در مؤسسهها و سازمانهای مختلف به تناسب رسالت و نیازهای کارکنان آنها متفاوت است. سرمایه از چهار طریق راتحت تأثیر قرار می دهد. )اگری 2113 ( اثر کیفیت نیروی کار به این ترتیب که دارا بودن نیروی کار با کیفیت باالتر و آموزش دیده باعث ایجاد بیشتر میگردد. اثر تخصیص به این ترتیب است که نیروی کار ماهر و آموزش دیده از طریق تخصیص بهینه منابع باعث باال رفتن میگردد. اثر خالقیت و نوآوری به این صورت است که نیروی کار با کیفیت از یک طرف با خلق فناوری باالتر و از طرف دیگر در سازگاری با شرایط و تغییرات محیطی بهتر عمل نموده و باعث باال رفتن میگردد. چهارم اثر تحقیق و توسعه است که به تأثیر انکارناپذیر نیروی کار آموزش دیده و ماهر در انجام فعالیتهای تحقیق و توسعه در سازمانها و تأثیر آن بر نیروی کار دارد. مطالعات تجربی انجام گرفته در بسیاری از کشورهای صنعتی تأثیرات فوق را به اثبات رسانده است )بارتل و لیسنبرگ 0297 (. مطابق سند چشم انداز بیست ساله جمهوری اسالمی قرار است کشور ایران قدرت اول اقتصادی منطقه باشد. همچنین به دلیل نقش و سهم بینظیری که درآمدهای نفتی در تولید ناخالص ملی و تولید ناخالص داخلی و فرایند توسعه یافتگی ایران دارد همه رویدادهای مربوط به صنعت نفت ایران از منظر رهیافتهای اقتصادی و اجتماعی و مدیریتی بسیار پر اهمیت است. شاید امروز از هرکس پرسیده شود بزرگترین چالش صنعت نفت کشور چیست شاید اولین و بزرگترین پاسخ سرمایه و سرمایهگذاری باشد. اگر سرمایهها که تبدیل به تجهیزات ماشینآالت کارخانه پاالیشگاه و غیره میشوند در دستان انسانهای کارآزموده و با کفایت و با انگیزه قرارگیرند بهرهور خواهند بود و در غیر این صورت ناکارایی و بحران در سازمان بوجود میآید که نتیجه آن بیثمر بودن سرمایهگذاریها است. به استناد گزارش مرکز آمار ایران حدود نیمی از اشتغال کشور به طور مستقیم و غیر مستقیم از بخش نفت وگاز متأثر میشود. این نشان دهنده این امر است که صنعت نفت و گاز ارتباطات گستردهای با سایر

دو فصلنامه نوآوری و ارزشآفرینی سال اول شماره 3 بهار و تابستان 1331 111 بخشها و صنایع داشته و هر گامی در جهت ارتقاء صنعت نفت برداشته شود موجب رشد اقتصاد کشور خواهد شد. هم زمان با آغاز برنامه چهارم توسعه صنعت نفت ایران بیشتر بر مباحث متمرکز شد به طوری که طی برنامه پنجم توسعه تمامی ارکان وزارت نفت ملزم به اعمال تغییراتی برای افزایش در فعالیتها شدهاند. بنابراین طراحی و تعریف مدل و تعالی به یکی از ماموریتهای اصلی وزارت نفت در برنامه پنجم توسعه تبدیل شده است )اکتشاف 83(. فعالیتهای تحقیقاتی در صنعت نفت ساختار بسیار گستردهای دارد. این فعالیتها در دو بخش پژوهشهای فنی و پژوهشهای علوم مورد بررسی قرار میگیرند. پژوهشهای فنی در مراکز تحقیق و توسعه صنعتی دانشگاهها و مراکز پژوهشی وابسته به قسمتهای عملیاتی انجام میشود. پژوهشهای علوم ناظر به مسائل اقتصادی امور سازمانی و برنامهریزی است. با توجه به نقشی که شاغل در پژوهشگاه صنعت نفت در این فرایند به عهده دارد در این تحقیق در پژوهشگاه صنعت نفت مورد بررسی قرار گرفته است. امروزه پژوهش یکی از اساسیترین نیازها برای نیل به پیشرفت و توسعة همه جانبة یک کشور بوده قدرت و استقالل هر کشوری بر پایه پژوهش و تولید علم استوار است. بنابراین نوع و سطح فعالیتهای پژوهشی یکی از شاخصهای اصلی توسعه و پیشرفت محسوب میشود. موفقیت در تمام فعالیتهای مربوط به توسعه از جمله صنایع کشاورزی و خدمات به نحوی به گسترش فعالیتهای پژوهشی بستگی دارد. پژوهش یکی از محورهای مهمی است که ضامن پیشرفت و توسعة پایدار در هر کشور به شمار میآید. اگر پژوهشی صورت نگیرد دانش بشری افزایش نخواهد یافت و دچار سکون و رکود خواهد شد. بدون انجام پژوهش امور آموزشی نیز از پویایی و نشاط الزم برخوردار نخواهد بود ازاین رو یکی از عوامل اساسی پیشرفت در کشورهای توسعهیافته توجه خاص به امر پژوهش است. اصوال پیشرفت و توسعه ارتباط مستقیمی با تحقیقات علمی دارد و رشد و توسعة کشورهای پیشرفته در نتیجة سرمایهگذاری در بخش پژوهش است. حجم وسیع پژوهشهای علمی در کشورهای توسعه یافتة صنعتی گویای این واقعیت است. پيشينه تحقيق عمده تحقیقات انجام گرفته در خصوص بهره وری به بررسی این موضوع در شرکتهای تولیدی و اندازهگیری و تعیین نقش عوامل در ایجاد آن بوده است. لذا با توجه به اهمیت مقوله در این جا به تعدادی از تحقیقات صورت گرفته در خارج از کشور اشاره گردیده و در ادامه به برخی تحقیقات داخلی در خصوص منابع در شرکتها و برخی مراکز دانشگاهی و پژوهشی نیز اشاره شده است. یافتههای برخی محققان خارجی که به بررسی سرمایه فکری در عملکرد سازمانی پرداختهاند نشان میدهد که سرمایه فکری شرکت میتواند سودآوری و را توضیح دهد )فایر و استبانک 1113 (. برخی تحقیقات رابطه میان اجزای سرمایه فکری و معیارهای سنتی عملکرد شرکت )سودآوری و ارزشگذاری بازار( را در صنعت دارویی هند بررسی نمودهاند. تحلیلها نشان داد که سرمایه اثر مهمی بر سودآوری و شرکتها در طول دوره مورد مطالعه دارد )کامس.)9119 یافتههای برخی محققان هندی نشان داد که رابطه میان عملکرد سرمایه فکری شرکت و شاخصهای سنتی عملکرد )سودآوری و ارزشگذاری بازار( متفاوت است. عملکرد سرمایه فکری شرکت میتواند سودآوری را توضیح دهد اما قادر به توضیح و ارزشگذاری بازار در هند نیست )قوش و ماندل 1113( محققان دیگری اثر سرمایه و سرمایه ساختاری را بر ایجاد ارزش تجاری بررسی نمودند. یافتهها نشان داد میان استفاده از شاخصهای سرمایه و ایجاد ارزش رابطه مثبتی وجود دارد )دیز و همکاران 1111(. برخی پژوهشهای انجام گرفته در داخل کشور نیز نشان داد که بین سرمایه فکری و بازده مالی سرمایه فکری و بازده مالی آتی نرخ رشد سرمایه فکری و نرخ رشد بازده مالی آتی

111 بررسی عوامل مؤثر بر بهره وری سر مایه های در مراکز پژوهشی شرکتهای سرمایهگذاری در بورس اوراق بهادار تهران رابطه مثبت و معنادار وجود دارد )مدهوشی و اصغر نژاد 1311(. در تحقیق دیگری تحلیلها حاکی از این بود که بین سرمایه فکری و عملکرد مالی جاری و آینده شرکت هم در سطح کلیه شرکتها و هم در سطح صنایع رابطه مثبت و معناداری وجود دارد )نمازی و ابراهیمی 1311(. در تحقیقی که در مورد مراکز تحقیقاتی با به کارگیری روش تحلیل پوششی دادهها برای بدست آوردن شاخص رشد مالم کوئیست انجام گرفت نتایج به دست آمده نشان داد که در دوره مورد بررسی دربرخی واحدهای سازمان کاهش یافته در واحدهای دیگر هم رشد داشته و هم کاهش یافته و در برخی واحدها هم ثابت مانده است )مالیی و همکاران 1331 ( تحقیق انجام گرفته در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان نشان داد که غنی سازی شغلی تفویض اختیار به سطوح میانی اصالح ساختارهای استخدامی واجرای برنامههای تشویقی میتواند در افزایش نیروی مؤثر باشد )اله وردی 0988(. در رابطه با فعالیتهای مربوط به تحقیق و توسعه در کشور ما برخی مطالعات حاکی از تأثیر مثبت سرمایه بر رشد اقتصادی بوده است. برخی مطالعات نیز حاکی از آن است که تحقیق و توسعه داخلی و خارجی بر کل عوامل تولید تأثیر مثبت داشته است )شاه آبادی 0981(. پژوهشهای انجام گرفته در صنعت نفت و گاز نیز نشانگر آن است که سرمایه گذاری در بخشهای تحقیق و توسعه اثر قابل مالحظهای بر نیرویکار و سرمایه در این بخش دارد )یوسفی و مبارك 0931 (. برخی محققان با ارائه مدل منابع در مجتمع فوالد مبارکه نشان دادند که عواملی نظیر آموزش میزان سرمایه گذاری در تجهیزات میزان مشارکت رضایت شغلی و ارضای عوامل انگیزشی بر سرمایه مؤثر است )عسکری 0989(. نتایج تحقیق دیگری در صنعت خودرو سازی نشان داد که طراحی مجد د سازمان و غنیسازی شغلی بر بهبود منابع اثرگذار بوده است )نصیر زاده و همکاران 0984(. در خصوص نیروی در مراکز دانشگاهی و پژوهشی نیز تحقیق انجام گرفته در مجتمع سیرجان یافته که دیگر نشان علت میدهد اصلی در عمده آن تغییرات.)0931 آن که بخش کارایی روش شناسي تحقيق ماهیت این تحقیق توصیفی- عالی آموزش بخش پژوهش کاهش تغییرات آموزش میباشد. برای جمعآوری اطالعات فناوری بوده و از طرف علل از که داشته رشد مدیریتی است )یزذی و احمدی زمینهیابی با هدف کاربردی نظری از روش کتابخانهای و از ابزارهایی نظیر کتب مقاالت داخلی و خارجی و اینترنت استفاده شده است. برای اخذ نظرات کارکنان از روش پیمایشی و از پرسشنامه استفاده شده است. در این تحقیق پرسشنامه با استفاده از طیف لیکرت تهیه شده است. در این روش در مورد موضوع مورد سنجش سنجههایی را ساخته و آنها را به پنج قسمت مساوی تقسیم میکند و در قدم بعدی سنجههای نهایی را با استفاده از همسازی درونی وتحلیل آنها انتخاب میکند )ساروخانی 43(. آماری جامعه این تحقیق پژوهشگاه صنعت نفت را کارکنان رسمی شاغل در تشکیل میدهند. تعداد نفر 472 کارکنان رسمی در این مرکز مشغول هستند. از این تعداد 31 نفر دکتر 992 نفر فوق لیسانس 023 نفر لیسانس 47 نفر فوق دیپلم و بقیه تکنیسین و نیروهای خدماتی هستند. برای تعیین تعداد نمونه از روش تصادفی طبقهای استفاده شده است. نکته مهم این است که در گزینش نمونه باید اهمیت یا فراوانی نسبی هر طبقه مورد توجه قرار گیرد )هومن 0941(. به این منظور ابتدا کارکنان پژوهشگاه با توجه به سطح تحصیالت به در طبقه تقسیم گردیده 3 که

دو فصلنامه نوآوری و ارزشآفرینی سال اول شماره 3 بهار و تابستان 1331 111 جدول 0. توزیع نمونه در طبقات تعداد نمونه فراوانی نسبی )درصد( جامعه آماری طبقه 31 11 11 دکتری 331 11 11 فوق لیسانس 111 ز لیسانس 11 11 11 11 11 فوق دیپلم 111 11 13 دیپلم به پایین 111 111 111 جمع حوزههای مختلف ستادی و تخصصی به کار اشتغال دارند. در مرحله بعدی با توجه به نسبت جمعیتی هر کدام از طبقات فوق به کل کارکنان و با استفاده از فرمول آماری مربوطه تعداد 021 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدهاند که توزیع آن در طبقات مختلف به شرح جدول زیر میباشد. هدف اندازهگیری تعیین اندازه یک خصیصه معین بر حسب واحدهای اندازهگیری است که نتایج آن به صورت عددی بیان میشود. قواعدی که به منظور کم ی سازی ویژگیهای اشیاء یا افراد به کار میرود در قالب اندازهگیری قرار داشته و اعتبار و روایی آنها باید بر پایه تجربه اثبات شده باشد. منظور از اعتبار یک وسیله اندازهگیری آن است که اگر خصیصه مورد سنجش را با همان وسیله تحت شرایط مشابه دوباره اندازهگیری کنیم نتایج حاصله تا چه حد مشابه دقیق و قابل اعتماد است. اگر وسیله اندازهگیری فاقد اعتبار کافی باشد پژوهش بیمعنی خواهد بود. منظور از روایی آن است که وسیله اندازهگیری بتواند خصیصه مورد نظر را اندازه بگیرد و نه خصیصه دیگری را. روایی موضوعی پیچیده و بحثانگیز است که به ویژه در پژوهشهای رفتاری از اهمیت زیادی برخوردار است. اگر وسیله اندازهگیری از روایی کافی برخوردار نباشد پژوهش بیارزش خواهد بود. همانطور که قبال بیان گردید ابزار جمعآوری اطالعات در این تحقیق پرسشنامه بوده است. به منظور سنجش روایی پرسشنامهها در اختیار تعدادی از خبرگان و صاحبنظران مربوطه قرار داده شد و پس از اخذ نقطه نظرات آنان اقدامات اصالحی الزم در پرسشنامهها انجام گرفته است. برای سنجش پایایی ابزارهای مختلفی وجود دارد. یکی از معتبرترین ابزارها آزمون آلفای کرونباخ میباشد. که در این تحقیق ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شده برای پرسشنامه به دست میباشد. است که آمده فرضيه های تحقيق باالتر از حد قابل قبول )α=.4( این پژوهش با هدف بررسی عوامل بر شاغل در پژوهشگاه صنعت نفت و تعین عوامل مؤثر بر آن انجام گرفته است. با توجه به هدف تحقیق پنج فرضیه به شرح زیر برای این تحقیق مطرح شده است: شیوههای رهبری 0- بر ساختار سازمانی 2- بر آموزش 9- بر کارکنان نظامهای پرداختی 7- بر در در در در 3- نحوه گزینش و کاریابی کارکنان بر در

111 بررسی عوامل مؤثر بر بهره وری سر مایه های در مراکز پژوهشی آزمون فرضيه های تحقيق برای این تحقیق پنج عدد فرضیه مطرح گردید. برای آزمون این فرضیه از t آزمون استفاده شده است. با توجه 3 های به این عنوان حد تحقیق به متوسط شرح در زیر نظرمورد گرفته شده آزمونوقرار گرفته فرضیههای است. جدول زیر محاسبات آماری مربوط به آزمون فرضیه ها را ج جدول 2. محاسات آماری مربوط به آزمون فرضيه ها یافته های پژوهش: اول فرضیه بیان میدارد شیوههای رهبری بر برای این فرضیه سئواالت شماره پرسشنامه از طیف لیکرت استفاده شده است. 3 عدد 1 الی 1 در پرسشنامه در نظر گرفته شده بود. پس از تجزیه و تحلیل به وسیله نرم افزار که جدول همانطور آماری نشان میدهد سطح 1 شماره معنیداری به دست آمده 1/000 میباشد در نتیجه فرض صفر رد گردیده و فرضیه مقابل تأیید میگردد. یا به عبارتی دیگر شیوههای رهبری بر به اینکه در پرسشنامه از طیف لیکرت استفاده شده است. عدد فرضیه شماره فرضيه بیان می دوم آماره آزمون درجه آزادی دارد ساختار سازمانی بر در برای این فرضیه سئواالت شماره 1 الی 11 در پرسشنامه در نظر گرفته شده بود. پس از تجزیه و تحلیل به وسیله نرم افزار سطح معني داری (Sig) به این عنوان حد تحقیق به متوسط در شرحنظر زیرگرفته موردشده و آزمون قرار فرضیهگرفته است. نشان میدهد: جدول 2. محاسات آماری مربوط به آزمون فر آماری همان طور که جدول شماره 1 نشان میدهد سطح معنیداری به دست آمده 1/000 میباشد. در نتیجه فرض صفر رد گردیده و فرضیه مقابل تأیید میگردد. یا به عبارتی دیگر ساختار سازمانی بر جدول زیر محاسبات آماری مربوط به آزمون فرضیهها را جدول. 2 محاسات آماری مربوط به آزمون فرضيه ها سوم فرضیه اختالف ميانگين بیان میدارد آموزش کارکنان در پژوهشگاه صنعت نفت بر تأثیر دارد. برای این فرضیه سئواالت شماره 11 الی 11 در پرسشنامه در نظر گرفته شده بود. پس از تجزیه و تحلیل به وسیله نرمافزار آماری همانطور که جدول شماره 1 نشان میدهد سطح معنیداری به دست آمده 1/000 میباشد در نتیجه فرض صفر رد گردیده و فرضیه مقابل نتيجه آزمون رد فرض H0 /98167 1/000 ۸۸1 27/113 ۸ رد فرض H0 1/050 1/000 ۸۸1 30/667 2 رد فرض H0 1/068 1/000 ۸۸1 33/69 ۸ رد فرض H0 1/008 1/000 ۸۸1 30/956 4 رد فرض H0 1/0270 1/000 ۸۸1 29/9 5 به می گردد. تأیید عبارت دیگر آموزش کارکنان بر

دو فصلنامه نوآوری و ارزشآفرینی سال اول شماره 3 بهار و تابستان 1331 111 فرضیه چهارم بیان میدارد نظامهای پرداخت بر در برای این فرضیه سئواالت شماره 11 الی 11 در پرسشنامه در نظر گرفته شده بود. پس از تجزیه و تحلیل به وسیله نرم افزار آماری همانطور که جدول شماره 1 نشان میدهد سطح معنیداری به دست آمده 1/000 میباشد. در نتیجه فرض صفر رد گردیده و فرضیه مقابل تأیید میگردد. یا به عبارتی دیگر نظامهای پرداخت بر در پژوهشگاه صنعت تأثیر دارد. فرضیه پنجم بیان میدارد گزینش و کاریابی صحیح کارکنان بر در پژوهشگاه صنعت نفت تأثیر دارد. برای این فرضیه سئواالت شماره 11 الی 11 در پرسشنامه در نظر گرفته شده بود. پس از تجزیه و تحلیل به وسیله نرم افزار آماری همانطور که جدول شماره 1 نشان میدهد سطح معنیداری به دست آمده 1/000 میباشد در نتیجه فرض صفر رد گردیده و فرضیه مقابل تأیید میگردد. یا به عبارتی دیگر گزینش و کاریابی صحیح کارکنان بر در پژوهشگاه صنعت نفت تأثیر دارد. بحث و نتيجه گيری: یکی از مهمترین عوامل در سیاست گذاریهای اقتصادی به شمار میرود. با توجه به نقش و اهمیت صنعت نفت در اقتصاد ایران و قشر عظیمی از که به طور مستقیم و غیرمستقیم در این صنعت عظیم به کار اشتغال دارند بدیهی است هر چه دراین صنعت باالتر باشد تأثیر فراوانی بر رشد اقتصادی کشور خواهد داشت. لذا در این تحقیق عوامل مؤثر بر در پژوهشگاه صنعت نفت مورد بررسی قرار گرفت. عوامل متعددی بر تأثیر دارند اما در این تحقیق باتوجه به شرایط خاص وسایر مالحظات پژوهشگاه صنعت نفت که با باال از الزامات حضور مؤثر آنها در عرصه رقابت میباشد به عنوان جامعه آماری انتخاب شده است. پس از مصاحبه و مشاوره با اساتید و صاحبنظران پنج فرضیه برای این تحقیق در نظر گرفته شد. شناخت انسانها و عوامل مؤثر بر رفتار آنها بسیار پیچیده است. از این رو عوامل مؤثر بر نیز بسیار متنوع میباشند. لذا در این تحقیق با توجه به شرایط خاص جامعه آماری پنج عامل شیوههای رهبری ساختار سازمانی گزینش و کاریابی صحیح نظامهای پرداخت و عوامل مؤثر بر مستقل و قرار گرفتهاند. آموزش به عنوان یا به عبارتی همان متغیرهای به عنوان متغیر وابسته مورد مطالعه پس از جمعآوری اطالعات و تجزیه و تحلیل آماری و با توجه به سطح معنیداری محاسبه شده برای هر یک از عوامل فوق پنج فرضیه مطرح شده در این تحقیق مورد تأیید قرار گرفته است. به عبارتی دیگر نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان داده است که تمامی عوامل مطرح شده در فرضیههای تحقیق بر بهرهروی در پژوهشگاه صنعت نفت تأثیر گذارند یا به عبارتی بین تمامی عوامل یاد شده و در پژوهشگاه صنعت نفت رابطه مثبت و معنیدرای وجود دارد. در اغلب تحقیقات انجام گرفته قبلی که به تعدادی از آنها در بخش پیشینه تحقیق حاضر نیز اشاره گردیده است به بررسی رابطه سرمایه و اشاره شده است در حالی که در این تحقیق عوامل مؤثر بر سرمایه بررسی شده است. نکته دیگر اینکه در این تحقیق مراکز پژوهشی که وظیفه آنها انجام تحقیق در خصوص دیگران است مورد بررسی قرار گرفته است که به عنوان یک وجه افتراق این تحقیق با سایر تحقیقات مطرح باشد. با عنایت به نتایج به دست آمده از این تحقیق به منظور ارتقاء در پژوهشگاه صنعت نفت پیشنهادهایی به شرح زیرارائه گردیده است. امید است مورد استفاده مدیران وعالقهمندان به قرار گیرد:

113 بررسی عوامل مؤثر بر بهره وری سر مایه های در مراکز پژوهشی 1 :یکی :1 کارکنان برای هر وظیفهای که بر عهده میگیرند باید تخصص روز آن وظیفه را داشته باشند. دورههای آموزشی ضمن خدمت شرکت در سمینارها و کنفرانسها میتواند قابلیتهای دانشی و مهارتی و نگرش مناسبی را در کارکنان پرورش دهند. بنابراین دورههای آموزشی باید قدرت آن را داشته باشند که ضرورت تغییر را به کارکنان نشان دهند و نیاز به تغییر را ناگزیر عیان کنند. 3: کارکنانی که ارتباطی بین عالئق تحصیالت و شغلی خود نمییابند غالبا انگیزهای برای استفاده از توان کاری خود نشان نمیدهند و این موضوع یکی از مهمترین عوامل کاهش میباشد. شاید مهمترین دلیل عدم رغبت به نحوه انتخاب و جذب مستخدم توسط مدیریت منابع برمیگردد. بنابراین الزم است استراتژی منابع در جهت جذب و استخدام کارکنانی توانمند و عالقهمند باشد نه صرفا سازمانی. :7 روشهای از ء امروزه یکی از وظایف عمده طراحی ترسیم و اجرای سیستم حقوق پر کردن پستهای مدیران نیروی دستمزد و مزایا برای کارکنان میباشد. طراحی سیستمهای پرداخت اهداف متعددی را دنبال باال بردن رشد علمی سازمان کارکنان در دورههای آموزشی ضمن خدمت است. حضور میکند. یکی از آن اهداف طراحی یک نظام منصفانه و متعادل برای پرداخت به همه کارکنان است. ضمنا برای کارکنان شرایطی بوجود میآورند که در بازار رقابتی کار و سازمان خود را ترك نکنند. بسیاری از اعتصابها کمکاریها عدم انگیزش و نارضایتیهای شغلی ترك خدمت و کاهش نیروی و... زائیده بیتوجهی و نابرابریها در روشهای ناعادالنه پرداخت حقوق و مزایاست. برای مراکز پژوهشی عواملی نظیر سهیم شدن مخترعین و مکتشفین در منافغ حاصل از دستاوردهای آنها نقش بسیار مهمی در بهبود دارد. 3: فقدان یا کمبود آگاهی نسبت به وظیفه و شیوه انجام دادن آن مانعی برای گرایش به تغییر در رفتارهای موجود است. در واقع کلیه کارکنان باید دارای شرح وظیفه مکتوب و شفاف باشند. این وظیفه مدیریت منابع هر سازمانی است که به عنوان کارفرما برای هر شغل و پست شرح وظیفه شفاف و مکتوبی ارائه نماید. 1: برای رسیدن به هدف عالوه بر اینکه الزم است فعالیتهای مربوط به واحدهای مختلف روشن و شفاف باشد و نحوه ارتباط این واحدها نیز الزم است مشخص و بدون ابهام باشد. با توجه به اینکه در مراکز پژوهشی اکثر افراد دارای تحصیالت باال هستند و همان طور که نتایج این تحقیق نیز نشان میدهد به نظر میرسد الزم است اختیارات به نحو مناسبی به سطوح پایینتر تفویض گردد تا با انگیزه بیشتری در جهت تحقق اهداف تالش نمایند. فهرست منابع 0.آذر عادل و مومنی منصور) 0941 (. آمار و کاربرد آندرمدیریت جلد دوم چاپ پنجم تهران انتشارات سمت. 2.اخالصی امیر. و مرادی لیال) 0931 (. هفته نامه خبری- تحلیلی برنامه سال دهم شماره 771 تهران 9.الهوردی مصطفی و فرخ سیدمحمداحسانوسجادی هانیه سادات) 0988 ( آبادی منابع از دیدگاه مدیران میانی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان فصلنامه پژوهشی بیمارستان شماره 11 7.امامی میبدی علی) 0943 (. اصول اندازهگیری کارایی و چاپ اول تهران. موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی. 3.رضایان علی) 0931 (. ماهنامه خبری-تحلیلی اقتصادی وزرات امور اقتصادی و دارائی سال دهم شماره تهران 910 1.رضایان علی) 0931 (. هفته نامه خبری-تحلیلی برنامه سال دهم شماره 773 تهران

دو فصلنامه نوآوری و ارزشآفرینی سال اول شماره 3 بهار و تابستان 1331 111 4.روغنی زنجانی مسعود) 0947 (. نقش تکنولوژی در بهبود 01. بهره روی مجموعه سخنرانیهای سمینار بهره وری سازمان ملی بهره وری ایران. تهران..روغنی زنجانی مسعود) 0947 (. 8.نقش تکنولوژی در بهبود بهرهروی مجموعه سخنرانیهای سمینار سازمان ملی ایران. تهران. 3.ساروخانی. باقر) 0943 (. روشهای تحقیق در علوم اجتماعی جلد اول چاپ سوم تهران انتشارات علوم و مطالعات فرهنگی. 01.شاه پژوهشگاه آبادی ابوالفضل) 0981 (. تأثیر فعالیتهای تحقیق و توسعه داخلی و خارجی بر پایان نامه دکترا تهران دانشگاه تربیت مدرس..00 ماهنامه فنی و تخصصی اکتشاف و تولید.)0931( رشد صنعت نفت گامی مهم در تعالی اقتصاد ملی شماره 43 تهران انتشارات شرکت ملی نفت ایران. 02.عباسی ابراهیم و گلدی صدقی امان اله) 0983 (. بررسی تأثیر کارایی عناصر شرکتها در بورس تهران سرمایه فکری بر عملکرد مالی حسابرسی شماره 04 صفحات 34 و 47. بررسیهای حسابداری و 09. عسکری مصطفی) 0989 (. ارائه مدل ارزیابی نیروی در مجتمع فوالد مبارکه پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه یزد 07. قانون برنامه دوم سوم چهارم و پنجم توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسالمی ایران. 03.مایکل آرمسترانگ) 0984 (. ترجمه تهران نشر فر. راهبردهای مدیریت منابع خدایار ابیلی و حسن موفقی چاپ سوم مدهوشی مهرداد و اصغر نژادامیری مهدی. )0988(. سنجش سرمایه فکری وبررسی رابطه آن با بازده مالی شرکتها شماره 34 بررسیهای حسابداری و حسابرسی صفحات 010.001 04.مالیی مهدی و جهانشاهی حسن و قاضی زاده سید ضیاالدین) 0931 (. اندازهگیری رشد تغییرات مراکز تحقیقاتی با استفاده از شاخص مالمکوئیست سومین همایش تحلیل پوششی فیروزکوه. دادهها دانشگاه آزاد اسالمی 08. نمازی محمد و ابراهیمی ش) 0988 (. بررسی تأثیر سرمایه فکری بر عملکرد مالی جاری و آینده شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تحقیقات حسابداری شماره 7 صص 7 الی 23. 03.هومن حیدر علی) 0941 (. شناخت روش علمی در علوم رفتاری چاپ سوم تهران انتشارات پارسا. 21.یادگاری حسین) 0931 (. مسیر تکامل ماهنامه فنی و پژوهشگاه صنعت نفت در تخصصی اکتشاف و تولید شماره 88 تهران انتشارات شرکت ملی نفت ایران. 20.یوسفی محمد. ومبارك اصغر) 0931 (. توسعه و تحقیق و کل عوامل تولید در صنعت نفت فصلنامه مدیریت و منابع در صنعت نفت شماره 3 تهران صفحات: 009 الی 07 22.یزدی پوششی الهام مؤسسات دادهها احمدی و آموزش فصلنامه عالی یوسف) 0931 ( با راهبردهای استفاده آموزش از سنجش دوره تحلیل 9 شماره 7 صفحات: ۸۸۱-210 23.Aggrey, N., Luvanda, E. and Aggrey, 23.Aggrey, N., Luvanda, E. and Shitundu, J. (2010), Human Capital and Labor Productivity in East African Manufacturing Firms, Current Research Journal of Economic Theory 24.Almeida, R. and Carneiro, P. (2009), The Return to firm Investments in Human Capital. Labour Economics, 16 (1). 25.Bartel, A. P. and Lichtenberg, F. R. (1987), The Comparative Advantage of Implementing New Technology, Review of Economics and Statistics, Vol. 69, No. 1, pp:1-11. 26.Corvers, F. (1997), The Impact of human capital on labor productivity in manufacturing sectors of the European Union. Applied Economics, 29(8), pp: 975-987.

111 بررسی عوامل مؤثر بر بهره وری سر مایه های در مراکز پژوهشی 27.Calisir, F., Gumussoy, C. A. & Bayraktaroglu, A. E. (2010), Intellectual capital in the quoted Turkish ITC sector, Journal of Intellectual capital, 11 (4), pp: 537-553 28.Diez, J. M. &Ochoa, M. L & Prieto, M. B. & Santidrian, A. (2010), Intellectual capital and value creation in Spanish firms, Journal of Intellectual Capital, 11 (3), pp: 348-367. 29.Firer, S. & Stainbank, L. (2003), Testing the relationship between intellectual capital and a company s performance: evidence from South Africa, Meditari Accountancy Research, pp: 11, 25-44. 30.Ghosh, S. & Mondal, A. (2009), Indian software and pharmaceutical sector IC and financial performance, Journal of Intellectual Capital, 10 No. 3, pp: 369-388. 31.Kamath, G. B. (2008), Intellectual capital and corporate performance in Indian pharmaceutical industry, Journal of Intellectual Capital, 9) 4(, pp: 684-704 32.Kujansivu, P. & Lonnqvist, A. (2007), Investigating the value and efficiency of intellectual Capital, Journal of Intellectual Capital, 8 (2), pp: 272-287. 33.Loof H. and Heshmati A. (2002), Knowledge Capital and Performance Heterogeneity: An Innovation Study at Firm Level.

دو فصلنامه نوآوری و ارزشآفرینی سال اول شماره 3 بهار و تابستان 1331 111